مطالب عمومی

کتابش اواخر سال گذشته از سوی نشر سیب سرخ منتشر شد و عنوان «خون‌های منجمد معاصر» روی جلد آن به چشم می‌خورد. بسیاری از اهل فن آن را پسندیدند و نگاه و زبان شاعر را تحسین کردند. گفتند در زمانه‌ای که ابتذال – نه فقط در شعر، که تقریباً در همه‌چیز – چنین خودنمایی می‌کند، این کتاب را می‌شود کاری جدی و قابل دفاع دید. از این‌رو، بنا به انجام وظیفه حرفه‌ای، تصمیم گرفتیم پای حرف‌های شاعر بنشینیم و گفتی‌ها را از زبان خودش بشنویم. پورقلی در این گفت‌وگو به اندکی از نظراتش می‌پردازد و کمی هم از دغدغه‌هایش صحبت می‌کند.

با توجه به عناوین کتاب‌های معرفی شده که در فهرست پرفروش‌های امسال به چشم می‌خورند، می‌بینیم که جز در چند مورد خاص نمی‌توان از پیشرفت و ارتقای سلیقه کلی مخاطبان صحبت کرد. همچنان، عامه مردم به کتاب‌های تبلیغاتی گرایش دارند و اغلب به سمت کتاب‌های نسبتا کوتاه و ترند شده در شبکه‌های اجتماعی می‌روند.

طبیعی است زمانی که ورود انبوه مسافران باعث اخلال در زندگی عادی ما لاهیجانی (ما گیلانی‌ها) می‌شود، برخی از ما به مسافران روی خوش نشان ندهیم و حتی از سرازیر شدن‌شان به شهر و استان‌مان ناراحت و ناراضی باشیم. از این‌رو در روزهای تعطیل که سیل مسافران به گیلان می‌رسد، شبکه‌های اجتماعی پُر می‌شود از عکس‌ها و نوشته‌های اعتراضی. جملاتی مثل «گیلان ظرفیت این همه مسافر را ندارد» و «ای کاش می‌توانستیم بگوییم که خوش آمدید» محترمانه‌ترین جملات اعتراضی‌اند.

از خان احمد گیلانی، که از او به آخرین حاکم سلسله کیایی بیه‌پیش یاد می‌کنند چه می‌دانیم؟ کسی که درباره‌اش می‌گویند مرکز حکومتش لاهیجان بود و مثل اجدادش از این‌جا امور نواحی شرقی گیلان و بخش‌هایی از غرب مازندران امروزی را اداره می‌کرد. زندگی پُرفراز و نشیبی هم داشت و درنهایت به تهدیدی برای پادشاهی صفوی تبدیل شد. صفویان نیز او را از قدرت به زیر کشیدند. در این شماره از مجله لاهیجان، کوشیده‌ایم روایتی از زندگی و زمانه او ارائه کنیم. روایتی که تا حد ممکن منصفانه و متکی به منابع معتبر و پژوهش‌های قابل‌اعتنا باشد.

سحر، می‌توانم از آدم‌هایی حرف بزنم که تو هیچ‌وقت آن‌ها را ندیده‌ای، از خیابان‌ها یا کوچه‌هایی که بارها با هم از آنجا رد شدیم…

آنچه معمولاً از گیلان تصویر می‌شود، با واقعیت‌های استان ما تفاوت دارد. کمتر فیلم یا سریالی را می‌توانیم نام ببریم که در روایت زندگی در گیلان، کارنامه قابل دفاعی داشته باشد. البته بعضی فیلم‌ها و سریال‌ها که در گیلان ساخته شده‌اند، روایت‌های تصویری جالبی هستند و قصه پِرکششی هم دارند، اما حتی این‌ها نیز در رخنه به عمق واقعیت‌های گیلان چندان موفق نبوده‌اند. اوضاع محتواهایی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود، به مراتب بدتر است.

نمایش عروس‌گوله ریشه در سنت‌های نمایشی اسطوره‌های کهن مربوط به آغاز بهار دارد که در آن‌ها نمادهای سال کهنه و نو باهم به ستیز برمی‌خیزند. غول مظهر سیاهی و زمستان و پیربابو، نماد باغبانی و ارزانی‌گر عروس گل به طبیعت و مردم است. در انتها مردم می‌دانند که غول شکست می‌خورد و نبرد با زمستان تمام می‌شود و بهار می‌آید.

ک صفحه از کتاب «گیلان در قلمرو شعر و ادب» که مرحوم ابراهیم فخرایی سال‌ها پیش جمع‌آوری‌اش کرد، به ابوالفتح گیلانی، شاعر لاهیجانی و حکیم بزرگ قرن دهم هجری اختصاص دارد. در کتاب‌های دیگر نیز چیز زیادی از او پیدا نمی‌شود و بدیهی است آنچه درباره‌اش نوشته‌اند برای شناخت او و تجربیاتی که در زندگی‌اش پشت سر گذاشت کفایت نمی‌کند. پس اجازه بدهید، خودمان آستین بالا بزنیم و کمی در زندگی و شعر و شخصیتش جستجو کنیم.

نامش لیونل چارلز دنسترویل بود، ژنرالی انگلیسی که زمستان ۱۹۱۸ میلادی به ایران آمد و در دوره حضورش در کشور ما، مدتی هم سروکله‌اش در گیلان پیدا شد. کتاب خاطراتی از او به جای مانده که معمولاً از آن با عنوان «خاطرات ژنرال دنسترویل» یاد می‌کنند. او در بخشی از این کتاب، آنچه را در گیلان دید روایت می‌کند. البته روایت دنسترویل آلوده به تکبر و تنگ‌نظرانه‌ترین عقاید استعماری است، اما می‌شود با تأمل بر آن، تصویری از گیلان در اواخر جنگ اول جهانی را در ذهن تصویر کرد.

سعید نفیسی و لاهیجان / روایت استاد از بقعه چهار پادشاه مجله لاهیجان: بهار سال ۱۳۰۶ سعید نفیسی چند روزی