زنده باد ژورنالیسم واقعی؛ گزارش نمایشگاه «پنج سال مجله لاهیجان»
زنده باد ژورنالیسم واقعی؛ گزارش نمایشگاه «پنج سال مجله لاهیجان»
چرا نمایشگاه؟
فکر برگزاری نمایشگاه «پنج سال مجله لاهیجان» به ضرورت مرور کارنامه ما در این دوره پنج ساله انتشارش برمی‌گشت، به این ضرورت انکارنشدنی که لازم است مسیری را که تا به امروز طی کردیم بازخوانی کنیم و هم نقاط ضعف و قوت کارمان را به کمک مخاطبان‌مان بهتر بشناسیم و هم خودمان را برای شروع سال ششم انتشار آماده‌تر کنیم. این بررسی گذشته و مرور تجربیات، فکر اولیه و محوری ما بود، اما تصمیم‌مان به برپایی نمایشگاه دلایل دیگری هم داشت. یکی اینکه می‌خواستیم چند روزی را مستقیم با مخاطبان و خوانندگان مجله ـ که آنان را «دوست» خطاب می‌کنیم ـ هم‌کلام شویم و نظرات و پیشنهادهای‌شان را بی‌واسطه بشنویم. همچنین از آنجا که هر مجله‌ای با مخاطبانش زنده است، تلاش می‌کردیم با برگزاری نمایشگاه و تبیلغ نشریه، گروه مخاطبان مجله را بزرگ‌تر و شمار بیشتری از همشهریان را با خودمان همراه کنیم. اجرای تصمیم را اوایل آبان ماه شروع کردیم، چون طبق برنامه‌ریزی انجام‌شده، نمایشگاه هفته پایانی این ماه برگزار می‌شد. اولین پرسشی که باید به آن پاسخ می‌دادیم این بود که این نمایشگاه را کجا برگزار کنیم؟ این پرسش، یا درواقع این مشکل با کمک سرکار خانم نگار نادری (رئیس اداره فرهنگ و ارشاد شهرستان) پاسخ داده شد و نگارخانه استاد محجوبی واقع در طبقه سوم اداره فرهنگ و ارشاد را ـ بعد از کسب مجوزهای لازم ـ برای یک هفته در اختیار گرفتیم. دو جلسه داخلی در همین نگارخانه داشتیم و در این دو جلسه درباره چگونگی اجرای نمایشگاه و جزییات کار صحبت کردیم و به جمع‌بندی رسیدیم. ده‌ها ایده و پیشنهاد را وسط گذاشتیم و از میان‌شان تعدادی را ـ که به نظرمان امکان اجرا داشتند ـ انتخاب کردیم. همچنین روی برگزاری چند نشست جنبی در روزهای برپایی نمایشگاه هم به توافق رسیدیم. در تقسیم وظایف، مدیریت نمایشگاه به یاسمن ابراهیمی سپرده شد و محبوبه امین‌پور هم کار اجرای نشست‌ها را پذیرفت. جزییات دیگر کار، از انتخاب محتوای مطالب عرضه‌شده در نمایشگاه تا آماده‌سازی پوسترها و چاپ دعوت‌نامه‌ها و تبلیغات به کنار، اما این واقعیت ناگفته نماند که از همه توان و ارتباطات‌مان استفاده کردیم و تا خبر برگزاری این رویداد فرهنگی که به نام مجله ما بود به گوش همه برسد. حتی خبر در روزنامه کشوری اعتماد هم منتشر شد و رویدادی شهرستانی در سطح ملی بازتاب پیدا کرد.
روز شلوغ افتتاحیه
نمایشگاه طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده روز دوشنبه ۲۴ آبان رأس ساعت ۱۶ گشایش یافت. افتتاحیه شلوغی بود و تعداد مهمانان از آنچه پیش‌بینی می‌کردیم بسیار بیشتر شد. مهمانانی که در میان‌شان هم برخی مدیران و مسئولان شهر مثل قربان خوشحال (معاون سیاسی فرماندار)، داریوش علی‌نژاد (بخشدار مرکزی)، ذاکر نقیبی (بخشدار رودبنه)، حجت‌الاسلام صادق‌نژاد (مدیر حوزه علمیه لاهیجان)، فرشید فلاح مجد (عضو شورای اسلامی شهر لاهیجان) و نگار نادری (رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی لاهیجان) دیده می‌شد و هم جمعی از فعالان فرهنگی و اجتماعی شهرستان محمود اصغری، رحمان رحمان‌پور، حامد رمضانی، عماد ارشادی، شهبار جهانگیر بلورچیان، ابراهیم آذرپور، زهرا صابر، غزل لطفی، مهدی عاطف، سمیه منجم، امیر تنها، و دیگرانی که متأسفانه نام بردن از همه آنان در این گزارش ممکن نیست. البته عده‌ای مهمانان، برخی گروهی و برخی به تنهایی، نه ساعت ۱۶، که کمی دیرتر آمدند و از این‌رو مراسم افتتاحیه ـ کمی ـ از آنچه پیش‌بینی کرده بودیم طولانی‌تر شد و تا حوالی ساعت ۱۹ طول کشید. چراغ نمایشگاه در آن روز، بعد از خداحافظی با آخرین مهمان خاموش شد.
روز نخست: روز اهل قلم
اگر روز افتتاحیه را در نظر نگیریم، اولین روز برگزاری نمایشگاه «پنج سال مجله لاهیجان» سه‌شنبه ۲۵ آبان ماه بود. در نمایشگاه، صبح حوالی ساعت ۱۰ باز شد و به جز وقفه‌ای کوتاه هنگام ظهر، تا ساعت ۱۹ باز ماند. شمار بازدیدکنندگان صبح ـ طبق روال همه نمایشگاه‌ها ـ زیاد نبود، اما از برنامه عصر که نشست «کتاب و نویسندگان» بود استقبال خوبی شد. آن روز نخستین نشست در حاشیه نمایشگاه را داشتیم که طبق اعلام قبلی، رأس ساعت ۱۶ و بدون حتی یک دقیقه تأخیر شروع شد. همین شروع برنامه سر ساعت اعلام‌شده، آن‌هم در شهری که بسیاری از اهالی به ندرت به زمان اهمیت می‌دهند و حتی یک ربع تا نیم‌ساعت تأخیر را عادی می‌دانند یکی از دستاوردهای ارزشمند نمایشگاه ما بود؛ تأکید بر اهمیت زمان و ادبِ وقت‌شناسی. اما آن روز چند نفر از شاعران و نویسندگان شهر، هرکدام، ابتدا کمی از خودشان و دغدغه‌های‌شان صحبت کردند و بعد جملاتی یا ابیاتی از روی کتاب‌شان خواندند. نشست با محمود اصغری (پژوهشگر) شروع شد و با محسن بافکر (شاعر) و نگار نادری (نمایشنامه‌نویس) و افشین معشوری (روزنامه‌نگار و ناشر) ادامه پیدا کرد و بعد نوبت به محمد رمضانی (شاعر و سردبیر مجله ادبی ویرگول) و نیز چند نفر از همکاران نشریه ما، مثل هانا میرزایی، یاسمن ابراهیمی، و محبوبه امین‌پور رسید. در این نشست یکی از مهمانان ـ بهتر است نامش ناگفته بماند ـ که قرار بود چند جمله‌ای صحبت کند و چند خط هم از روی یکی از کتاب‌هایش بخواند، بدون دلیل و حتی بدون اطلاع‌دادن به ما غیبت کرد. البته این حاشیه کوچک که می‌توانیم آن را «بی‌ادبی» هم ببینیم، اندک اخلالی در روند نشست ایجاد نکرد و برنامه به خوبی و طبق زمانبندی شروع شد و به پایان رسید (ما که نمایشگاه و نشست‌مان را برگزار کردیم و رفت، اما به قول سعدی بزرگ: «آدمی را که جان معنی نیست/ در حقیقت درخت بی‌ثمر است»). خلاصه اینکه نخستین نشست از نشست‌های جنبی نمایشگاه «پنج سال مجله لاهیجان» که به خودی خود می‌توانست یک برنامه فرهنگی مستقل محسوب شود، با گرفتن عکس یادگاری از مهمانان اصلی به پایان رسید.
روز دوم: روز رسانه‌ها و مدیریت شهری
بدیهی بود که انتشار خبرهای نمایشگاه و نشست کتاب و نویسندگان و همراهی برخی صفحات پربازدید اینستاگرام با این رویداد فرهنگی، شمار بازدیدکنندگان روز دوم را بیشتر کند. صبح روز دوم، روزی عادی مثل همه نمایشگاه‌های دیگر بود و با آمد و رفت شماری بازدیدکننده گذشت. اما عصر، نشست تخصصی «رسانه‌ها و مدیریت و مسائل شهری» در محل نمایشگاه برگزار شد. مجری این نشست محبوبه امین‌پور بود و چهار مهمان، هرکدام از منظری درباره شهر لاهیجان صحبت کردند. هاجر بایرامی (رئیس اداره بهزیستی شهرستان) از معضلاتی که در حوزه کاری‌اش با آن‌ها سروکار داشت گفت، سلیمان اسدالله‌نژاد (ادمین کانال تلگرامی لاهیجان‌دات‌کام) دیدگاه‌های خود درباره مسائل شهر لاهیجان بیان کرد، محمدرضا داریوش (مدیر گروه تلگرامی لاهیجانی سلام) از معضل ترافیک در خیابان‌های شهر لاهیجان حرف زد و حامد رمضانی (صاحب‌امتیاز پایگاه خبری شهر خوب) از ضرورت توجه بیشتر به مدیریت نوین شهری و تقویت مشارکت عمومی سخن گفت. درنهایت بهمن کنعانی‌زاده (رئیس شورای شهر) هم که صحبت‌های مهمانان را شنیده و یادداشت‌هایی برداشته بود، تصویری از مسائل پیش‌روی مدیران شهر لاهیجان ارائه کرد. اما چرا نشستی با این عنوان در حاشیه نمایشگاه «پنج سال مجله لاهیجان» برگزار کردیم؟ زیرا رسانه‌های شهر لاهیجان، که مجله فرهنگی و اجتماعی لاهیجان هم یکی از آن‌هاست هنوز آن نقشی را که در این عرصه می‌توانند و باید ایفا کنند ایفا نکرده‌اند و نتوانسته‌اند از ابزار قوی و موثر رسانه، به نحو مطلوب برای مواجهه با مسائل و مشکلات شهر بهره بگیرند. البته علل و عوامل این نقص فراوان است و بسیاری از آن‌ها حتی به خود رسانه‌ها ربطی ندارد، اما به هرحال رسانه‌ها هم هنوز شأن و جایگاه واقعی خودشان را پیدا نکرده‌اند و برگزاری این نشست و نشست‌های این‌چنینی گامی به سوی تقویت جایگاه و ارتقای شأن رسانه‌هاست.
روز سوم: روز رسانه‌ها و محیط زیست
واقعیت مهمی در بحث محیط زیست وجود دارد و آن هم این است که نه فقط مردم عادی جامعه، که حتی بسیاری از دغدغه‌مندان این حوزه از تخصص لازم برای پیگیری دغدغه‌های‌شان برخوردار نیستند. به عبارت دیگر مسأله محیط زیست (که مجموعه‌ای بزرگ از مسائل را در خود جای می‌دهد) برای خیلی‌ها از حد دلبستگی خام شخصی فراتر نمی‌رود. این واقعیت، خودش را در اظهارنظرهای احساسی و اغلب شتاب‌زده یا سخنان نسنجیده و پراشتباه ـ که نمونه‌هایش در شبکه‌های اجتماعی بسیار است ـ نشان می‌دهد. اتفاقاً تجربه‌های این چند وقت اخیر به ما نشان داده است که چنین صحبت‌های نسنجیده‌ای، حتی اگر با نیت درستی بیان شوند، باز شرایط را برای مواجهه منطقی با معضلات این حوزه، دشوارتر و پیچیده‌تر می‌کنند. آن‌هم در حالی که امروزه ما در حوزه محیط زیست نه با معضل و مسأله، که متأسفانه و عملاً با «بحران» سروکار داریم. از این‌رو و با در نظر گرفتن همه این نکات، ما در عمل به یکی از وظایف رسانه‌ای خودمان، نشستی از نشست‌های جنبی نمایشگاه را به موضوع بررسی علمی و آگاهانه مسائل محیط زیست اختصاص دادیم. سعی‌مان این بود که در این نشست در کنار مباحث مختلف، بحث چگونگی اطلاع‌رسانی درباره مسائل محیط زیست و آگاه‌سازی جامعه را هم طرح کنیم و درباره‌اش همفکری کنیم. در این نشست که مجری آن مثل نشست قبلی، محبوبه امین‌پور بود مهندس بهرنگ فرید، دکتر حمید درودیان و امیر علیدوست صحبت کردند و در انتها هم ابراهیم آذرپور، جمع‌بندی کوتاهی از آنچه امروزه در حوزه محیط زیست شهرستان (و استان) با آن مواجه‌ایم ارائه داد.
زنده‌باد ژورنالیسم واقعی
نمایشگاه «پنج سال مجله لاهیجان» به نوعی تولد پنج سالگی نشریه ما هم بود، نشریه‌ای که باوجود همه موانع و دشواری‌ها تاکنون سرپا مانده است و به امید خدا همچنان سرپا خواهد ماند. مسیری که تا به امروز طی کردیم، مسیر همواری نبوده است و از شواهد و نشانه‌ها چنین برمی‌آید که ادامه راه نیز آسان و بی‌مشکل نخواهد بود. اما ان‌شالله ادامه خواهیم داد. درست است که توسعه شبکه‌های اجتماعی، شیوه اطلاع‌رسانی و شکل انتشار اخبار را تغییر داده است، اما هنوز و همچنان به مجلات فرهنگی و اجتماعی نیاز هست. نیاز هست چون کسی از مطالعه و «آگاهی» بی‌نیاز نیست و این نیز جز از طریق نشریات و کتاب‌ها ـ آن‌هم نشریات و کتاب‌های خوب و غنی ـ ممکن نمی‌شود. کسی از زیرورو کردن کانال‌ها و صفحات مختلف در شبکه‌های اجتماعی چیزی یاد نمی‌گیرد و رشد نمی‌کند (هرچقدر هم که این کانال‌ها و صفحات، به ظاهر حرف‌های جدی برای گفتن داشته باشند، باز حاصل نهایی کارشان جز تنبلی ذهن و عادت دادن فرد به شتاب‌زدگی و سطحی‌نگری نیست). این مجلات و کتاب‌ها هستند که ذهن‌ها را ورزیده می‌کنند، اندیشه‌ها را صیقل می‌دهند، درباره آنچه اندیشیدنی است می‌اندیشند و چشم‌های ما را برای دیدن حقیقت آماده می‌کنند. بد نیست این گزارش را با گفته‌های مورخ سرشناس، تیموتی اسنایدر به پایان ببریم که «برخلاف فضای آنلاین که هرکسی در آن می‌تواند مقاله یا یادداشتی را بازنشر کند، تحقیق و نگارش کار سختِ زمان‌بر و هزینه‌بری است. پس قبل از آن‌که رسانه‌های کثیرالانتشار را به باد تمسخر بگیرید، توجه داشته باشید که این رسانه‌ها دیگر کثیرالانتشار نیستند. بلکه همین تمسخر شماست که کثیرالانتشار و آسان است، و ژورنالیسم واقعی به حاشیه رفته و دشوار است… به کسانی که از این راه امرار معاش می‌کنند احترام بگذارید. ژورنالیست‌ها بی‌نقص و ایراد نیستند، مثل همه‌ی کسان دیگر در حرفه‌های دیگر که بی‌نقص نیستند. ولی کار کسانی که پایبند اخلاقیات ژورنالیستی هستند بسیار دشوارتر از کسانی است که چنین تعهدی ندارند… دستمزد لوله‌کش یا مکانیک را دادن به نظرمان کاملاً طبیعی است، ولی دل‌مان می‌خواهد اخبار به رایگان به دست‌مان برسد. اگر پول لوله‌کش یا تعمیرکار را ندهیم، نمی‌توانیم انتظار نوشیدن آب یا راندن ماشین‌مان را داشته باشیم، پس چرا داوری‌های سیاسی‌مان را بدون یک پاپاسی سرمایه‌گذاری شکل می‌دهیم؟»
ـــــــــــــــــــــ
گروه برگزاری نمایشگاه
مدیر نمایشگاه: یاسمن ابراهیمی
برنامه‌ریزی و اجرای نشست‌ها: محبوبه امین‌پور
موبایلوگرافی: سپیده صیادی، سحر رحیمی
همکاران دیگر: هانا میرزایی، حدیثه مقدسی، علی مرادی
عکاس: یگانه ابراهیمی
طراحی و آماده‌سازی پوسترها: فاطمه ایرج‌پور
ـــــــــــــــــــــ
روزنامه اعتماد روز دوشنبه ۲۴ آبان ۱۴۰۰ (شماره ۵۰۷۳) در خبری مفصل با عنوان «مروری بر کارنامه یک نشریه مستقل» نوشت: نمایشگاه ۵ روزه مجله فرهنگی، اجتماعی «لاهیجان» با عنوان «پنج سال مجله لاهیجان، مروری بر کارنامه یک نشریه مستقل» در نگارخانه استاد محجوبی شهر لاهیجان (واقع در طبقه سوم اداره فرهنگ و ارشاد این شهرستان) برگزار میشود. این نمایشگاه به مناسبت پایان پنجمین سال انتشار مجله «لاهیجان» از ۲۴ تا ۲۸ آبان برپا میشود و در آن کارنامه این مجله فرهنگی، اجتماعی مرور خواهد شد. همچنین در حاشیه این رویداد، و در روزهای برپایی نمایشگاه، سه نشست با موضوعات «کتاب و نویسندگان»، «رسانه و مدیریت شهری» و «رسانه و محیط زیست» نیز برگزار میشود و در آن جمعی از نویسندگان و اهالی رسانه و فعالان اجتماعی درباره موضوعات مورد اشاره صحبت خواهند کرد. گفتنی است مجله فرهنگی و اجتماعی «لاهیجان» نشریه‌ای محلی است و از پاییز ۱۳۹۴ به صاحب‌امتیازی مرتضی میرحسینی شروع به کار کرده است. نمایشگاه «پنج سال مجله لاهیجان» دوشنبه ۲۴ آبان ساعت ۱۶ افتتاح میشود و جمعه ۲۸ آبان روز اختتامیه آن خواهد بود. خبرهای این نمایشگاه و آنچه در نشست‌های جنبی روی می‌دهد نیز از طریق صفحه اینستاگرام این مجله به نشانی lahijanmag اطلاع‌رسانی میشود. بازدید از نمایشگاه برای عموم آزاد و رایگان است.