مطالب عمومی

در بسیاری از پژوهش‌هایی که چگونگی تشکیل پادشاهی صفوی موضوع محوری آنان است، به لاهیجان و پادشاهی بیه‌پیش هم اشاره می‌شود، زیرا پایه‌گذار پادشاهی صفوی، هفت سال از حساس‌ترین سال‌های عمرش را در لاهیجان اقامت کرد و به تعبیری در پناه حکومت بیه‌پیش بود. یکی از این پژوهش‌ها، کتاب «پیدایش دولت صفوی» نوشته میشل مزاوی است.

برای بحث درباره این موضوع که نقش میراث فرهنگی در جذب گردشگر و توسعه گردشگری در شهرستان لاهیجان چیست و این بخش چه ظرفیت‌های پیدا و پنهانی دارد، ضروری است برخی عبارات و اصطلاحات را، ولو به شکل کلی تعریف کنیم‌. سپس به جستجوی پاسخ این پرسش برویم که چرا میراث فرهنگی لاهیجان نقش چندان پررنگی در جذب گردشگران ندارد؟

چندی قبل، از نخستین مجموعه شعر سحر قاسمی، که با عنوان «آراه» منتشر شده بود نوشتیم. نوشتیم که این مجموعه شعر از همان ابتدا با دلتنگی آغاز می‌شود، چنان که گویی همه‌چیز این مولف غریب را دلگیر و دلتنگ می‌کند و گویی «آراه» امتداد این دلگیری و ادامه‌ این دلتنگی‌ست. همچنین نوشتیم که رنجِ فقدان و عذاب دوری یکی از سوژه‌های پررنگ مولف است که قاسمی در بسیاری از آثار این مجموعه به شکلی عمیق و سوزناک بدان پرداخته است. قاسمی بعد از «آراه» به همین مسیر ادامه داد و اواخر سال گذشته، مجموعه دیگری به نام «چتر من، واژه‌های من» را در همکاری با انتشارات حس آخر منتشر کرد.

تیمورتاش در اواخر دوره قاجار، با حکم وثوق‌الدوله حاکم گیلان شد. در این دوره، که چندان هم به درازا نکشید، جنایت‌های بسیار کرد و خاطرات تلخ و بدی از خودش برای گیلانی‌ها به جای گذاشت. اما ماجرا از چه قرار بود؟

ما اینجا قصد نقد این جنس مباحث را نداریم و حتی مصمم به مرور نهضت جنگل و سیر پرفراز و نشیب آن نیز نیستیم. هدف‌مان بازخوانی روزهای پایانی زندگی میرزا کوچک براساس روایت چند نفر از کسانی است که آن دوره از تاریخ گیلان را به چشم دیدند.

نگاهی به باورهای گیلانیان قدیم، که تا همین چندی قبل نیز جز مبانی زندگی بسیاری از مردم استان بود، نکات زیادی درباره زندگی و جهان‌بینی‌شان را به ما نشان می‌دهد. چنان که در ادامه خواهیم دید، برخی از این باورها جالب و قابل اعتنا، برخی عجیب و برخی هم خرافه و نادرست هستند. نیز تکرار مکررات است که بگوییم باورهای مردم گیلان به اعتقادات مردم استان‌ها و نواحی دیگر ایران بسیار شبیه است و به تعبیری همه آن‌ها به یک ریشه مشترک برمی‌گردند.

همان‌طور که کتاب خوب ذهن را باز و شفاف می‌کند، کتاب بد ذهن را بسته و شرطی و محدود می‌کند. کتاب خوب و کتاب بد هر دو می‌سازند، ولی اولی بر پایه‌های محکم آگاهی و دومی بر پایه‌های سست توهم آگاهی.

باد می وزد ‌و انگار می‌خواهد همه‌چیز را از جا بِکند و ببرد. چشمانم می‌سوزند، لباسم می‌پیچد دورِ من. گوشه شالم مثل برگی رقصان تکان می‌خورد. پلاستیک‌ها روی شاخه درختان گیر کرده‌اند.

ابراهیم فخرایی کار نوشتن کتاب گیلان در گذرگاه زمان را اواسط دهه ۱۳۵۰ خورشیدی تمام کرد و کتاب از آن زمان تا به امروز، چندین و چندبار تجدید چاپ شده است. این کتاب متنی منسجم و غنی درباره گیلان است که به ما برای عمیق و درست فکر کردن کمک می‌کند.

هنری میلر، نویسنده سرد و گرم چشیده امریکایی ـ که اتفاقاً در زمان حیاتش یکی از منتقدان امریکا هم بود ـ اواخر عمر، در رساله‌ای درباره نویسندگی، از تجربیاتش نوشت. این جمله‌اش را باید طلا گرفت که گفت «هرگز کسی که خودخواسته خود را تسلیم تجربه می‌کند، در اقیانوس واقعیت غرق نخواهد شد. در زندگی، هر پیشرفتی که به دست آمده است، از سر جسارت بوده نه از سازش یا اطاعت. رنه کره‌ول می‌گوید: خطر نکردن مهلک است، جمله‌ای که هرگز از یاد نخواهم برد.»